FAQ

Veelgestelde vragen

1. 1. Ik ben inkoopprofessional en ik wil sociaal aanbesteden

   1. 1a. Op welke manier kan ik de social-return-mogelijkheden verkennen voor mijn inkoopvraag?

      Je bent je (markt)onderzoek al gestart en wilt nu weten in welke mate en op welke manier je potentiële leveranciers om social return vraagt. Creëer extra maatschappelijke en sociale meerwaarde door aan te sluiten bij de belangrijkste organisatiedoelstellingen van je organisatie of bedrijf waarmee je maatschappelijke impact wilt creëren. En durf ook na te denken over nieuwe initiatieven.

      Maak gebruik van handreikingen en instrumenten

      Voor of tijdens gesprekken met collega’s of andere (potentiele) samenwerkingspartners kun je gebruik maken van een aantal instrumenten, namelijk van:

      • Deze pagina over wat social return voor de Rijksoverheid is
      • Het Jaarverslag Maatwerk voor Mensen 2018 met inspirerende voorbeelden en uitleg over de werkwijze en eerste resultaten
      • De Factsheet van PIANOo voor als je aan de slag wilt met social return
      • De nog steeds geldende Handleiding Social Return die PIANOo in 2011 ontwikkelde.
      • Het stappenplan uit de Handreiking Partnerships en Inkoopkracht dat ook van toepassing is bij het werken met Maatwerk voor Mensen als vernieuwde social-return-werkwijze van het Rijk
      • Hulpmiddelen ter inspiratie zoals bestekteksten die andere inkoopprofessionals voor hun opdrachten aan de markt gebruikten om social return uit te vragen, die je onder meer kunt uitwisselen op het Digitaal Platform van Maatwerk voor Mensen.

      Ga in gesprek

      Ga in je (markt)onderzoek in gesprek met meerdere leveranciers en organisaties, en spreek naast het UWV, ook met gemeenten, scholen en uitzend- en re-integratiebureaus. Een marktconsultatie helpt je bij het scheppen van een totaalbeeld van de beschikbaarheid van verschillende doelgroepen die je in wilt en kunt zetten. Door met de markt in dialoog te gaan, onderzoek je samen de mogelijkheden en kun je als opdrachtgever gerichter uitvragen, of juist meer initiatief laten bij de markt. Door naast op kwantitatieve, ook op kwalitatieve invulling te sturen, is een beter contractmanagement mogelijk en kun je samen het maximale uit de social-return-doelstelling halen. Op pianoo.nl vind je meer informatie over vormen van marktverkenning en marktconsultatie.

      Kijk sowieso goed naar de kansen binnen de opdracht en kijk op welke manier de organisatiedoelstellingen van jou en je potentiele leverancier(s) (ook om maatschappelijke impact te creëren) op elkaar aansluiten. En wanneer je al in contact bént, luister dan naar collega’s die al als social-return-kandidaat of via andere bemiddeling aan het werk gegaan zijn. Spreek ook hun jobcoaches, zij helpen je meer gevoel te krijgen bij de mogelijke bemiddeling en ondersteuning, en bij het optimaal inzetten van de talenten en mogelijkheden van de mensen uit de doelgroep.

      Draagvlak

      De categoriemanager ICT inhuur en coördinerend directeur inkoop van het ministerie van OCW deden dit ook met hun collega’s en leveranciers in hun werk aan de realisatie van verschillende proeftuinen Maatwerk voor Mensen voor de categorie ICT Inhuur. In deze categorie zorgen zij voor meerdere ‘wins’. In het samenwerken aan hun social-return-inspanning, werken ze ook met name aan het terugdringen van het tekort aan ICT-inkoopprofessionals.  Samen met hun beleids-, management-, inkoop-, HR-collega’s en hun (potentiële) leveranciers leerden ze in hun contact onder andere aan te sluiten bij ieders kerncompetenties en doelstellingen. Zo creëerden de categoriemanager en coördinerend directeur inkoop ook al draagvlak bij verschillende managementlagen en collega’s, wat essentieel is voor het in gang zetten van proeftuinen social return. Lees hier het interview.

   2. 1b. Hoe kun je sociale impact creëren met social return bij kleinere opdrachten?

      Het is goed om altijd te kijken naar de proportionaliteit van social return, maar ook met relatief kleine opdrachten kun je sociale impact creëren. Bijvoorbeeld wanneer de social-return-inzet van verschillende kleine opdrachten wordt gebundeld, of wanneer je kiest voor kleinere inspanningen.

      In gesprek met potentiële dienstverleners

      Organiseer een leveranciersbijeenkomst. Mogelijke vragen aan je potentiële leveranciers zijn :

      • Hoe zijn jullie al bezig met sociaal ondernemen;
      • Wat is jullie visie op social return en op socialer ondernemen en
      • Wat zien jullie als (nieuwe) mogelijkheden voor het toepassen van social return in kleine opdrachten?

        SZW deed dit voor dienstverleners van onderzoeksopdrachten. Er werd goed naar elkaars mogelijkheden en kanttekeningen daarbij geluisterd. Naar aanleiding hiervan startte SZW een nieuwe proeftuin waarvandaan 10 opdrachten werden uitgezet en die eind 2019 geëvalueerd wordt.

      Inspirerende teksten leveren concrete voorstellen op

      De onderzoeksbureaus van SZW kwamen met concrete voorstellen, die sociale meerwaarde zullen opleveren. Linda Planjer (coördinerend specialistisch adviseur inkoop) vertelt in dit interview over deze proeftuin en deelt haar kennis en ervaringen over deze aanpak, waarbij meervoudig onderhands is aanbesteed.

      Op het digitaal platform van Maatwerk voor Mensen deelt ze daarbij ook de inspirerende aanbestedingsteksten, die de ondernemers uitnodig(d)en om invulling te geven aan de sociale doelen.

   3. 1c. Geldt het verruimde social-return-beleid Maatwerk voor Mensen ook voor ZBO’s?

      ZBO’s hebben ook een social-return-verplichting. De verruimde mogelijkheden die Maatwerk voor Mensen biedt kan ook voor hen gelden. Een ZBO bepaalt zelf of zij hier ook gebruik van maakt. Ga dit als inkoopprofessional dus na bij jouw leidinggevende. 

      Sowieso kun je als ZBO-werknemer gebruik maken van de ondersteuning van het netwerk van Maatwerk voor Mensen.

      ZBO’s met mooie voorbeelden van social return

      De Sociale Verzekeringsbank (SVB) realiseert uiteraard ook sociale impact met social return. Sociaal ondernemen zit in het DNA van deze ZBO. In alle aanbestedingen stimuleert zij leveranciers ten minste 5% van de waarde van de opdracht te besteden aan het creëren van werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarnaast werkt deze ZBO ook voor andere opdrachten samen met sociaal ondernemers. De nieuwe teksten van 2019 voor de website SVB.nl werden bijvoorbeeld gecontroleerd door online specialisten met autisme. Ook het kerstpakket van alle SVB-collega’s in 2018 was duurzaam en bestond voornamelijk uit producten gemaakt door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarnaast krijgt de ICT-apparatuur die binnen de SVB wordt vervangen, een nieuwe bestemming. Jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt knappen, via het initiatief van Stichting ICT vanaf Morgen, de apparatuur op. Daarna zorgen zij ervoor dat deze opnieuw gebruikt kan worden, bijvoorbeeld op scholen of door mensen met een laag inkomen.

      Het Centraal Orgaan Asielopvang (COA) en Staatsbosbeheer geven ook op een mooie manier invulling aan social return en helpen zo onder meer statushouders en voormalig WSW’ers hun afstand tot de arbeidsmarkt weg te werken of te verkleinen.

   4. 1d. Op welke manieren kunnen we social return meenemen in andere sociale activeringsprogramma’s?

      Strategisch plan

      Behalve door in kleiner verband te kijken naar de uitvoering van bepaalde werkzaamheden op een sociale manier, kun je dit ook in groter verband doen en hier een strategisch plan voor maken. Vaak valt het social-return-beleid dan onder een programma. Het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) werkt bijvoorbeeld aan het programma Tolken in de Toekomst. Vanuit dit programma zorgt het ministerie op verschillende manieren dat het vertaalwerk kan worden gedaan door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door statushouders. Het programma stimuleert dat social return en duurzaamheid een plek krijgen in aanbestedingen.

      De categorie Tolken en vertalingen gaf al eerder invulling aan social return in een aanbesteding. TvCN leidde als leverancier verschillende statushouders op tot tolk. Het programma Tolken in de Toekomst neemt de hierin opgedane ervaringen mee en bekijkt wederom op welke manier social return kan bijdragen aan impact voor mensen en de maatschappij via dit sociale activeringsprogramma.

      Mindset: ‘het nieuwe normaal’

      Ook vanuit andere bestaande (maatschappelijke) activiteiten en opdrachten kun je aan social return denken. In het artikel Twee vliegen in één klap lees je bijvoorbeeld op welke manier Domeinen Roerende aan verschillende maatschappelijke doelen tegelijk heeft gewerkt. Werken aan de reductie van de CO2-uitstoot met de inzet van mensen die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hadden. Dit is het nieuwe normaal!

   5. 1e. Hoe kan Maatwerk voor Mensen bijdragen aan de banenafspraak?Op welke manier kan social return meetellen voor het quotum?

      Met de realisatie van je social-return-uitdaging kun je onder meer banen creëren voor mensen die zonder ondersteuning niet aan werk komen en in het doelgroepregister geregistreerd staan. Hiermee geef je invulling aan de Banenafspraak. Zo kan je social-return-inspanning dus ook meetellen voor het quotum arbeidsbeperkten. Houd daarbij voor ogen dat het gaat om het sociale effect dat je bereikt.

      Arbeidsplekken én tijdelijke plekken

      Naast het creëren van arbeidsplaatsen voor mensen met een arbeidsbeperking, kan social return ook op andere manieren worden ingevuld. Dit is van belang om beide regelingen elkaar te laten versterken en goed samen te laten gaan. Maatwerk voor Mensen gaat hier als vernieuwde social-return-werkwijze vanuit. In de proeftuinen werd en wordt verkend of, en hoe, social return en de banenafspraak/ quotumregeling op elkaar aansluiten. Bijvoorbeeld door kandidaten met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt via social return eerst in te zetten voor een tijdelijk project met als mogelijk doel een blijvende arbeidsplaats voor hen te vinden bij het Rijk of bij de leverancier. Zo kan een werkervaringsplek via social return bijvoorbeeld ook worden ingezet als proefplaatsing, voordat een kandidaat een (vast) contract krijgt.

      Kandidaten inzetten uit het doelgroepregister

      De registratie van mensen in het doelgroepregister, wordt verzorgd door het UWV. Werkgevers of potentiële kandidaten zelf kunnen met het Burgerservicenummer zien of de potentiële kandidaat in het doelgroepregister staat en of hij/ zij dus meetelt voor de Banenafspraak. Regionale werkgeversservicepunten(WSP’s) begeleiden kandidaten naar werk en helpen werkgevers kandidaten te vinden.

      Ben je inkoop- of HR-professional bij het Rijk, wil je Maatwerk voor Mensen inzetten bij je aanbesteding en zoek je kandidaten? Zoek dan contact met Melanie Lodder (WSP Den Haag) of met Bart Weber (UWV Den Haag). In WSP Den Haag: Specialist in arbeidsmiddeling voor de overheid lees je meer over hun werkzaamheden, doelen, ervaringen en hun betekenis voor jou. Ben je geen medewerker van het Rijk en niet werkzaam in de regio Haaglanden, zoek dan contact met WSP-medewerkers van jouw arbeidsregio.

   6. 1f. Waarom wordt social return niet gebundeld over meerdere contracten van leveranciers?

      Social return kán zeker worden gebundeld over meerdere contracten, het wordt wel gedaan, maar nog niet in heel grote mate. Als inkoopprofessional kun je de mogelijkheden hiertoe verder verkennen. Leveranciers die meerdere contracten hebben bij het Rijk, en die nog meerdere jaren duren kunnen je dit ook zelf in een gesprek voorleggen.
      Ook kunnen verschillende leveranciers de samenwerking aangaan, wanneer dit meerwaarde kan hebben voor henzelf en voor de kandidaten. Met Maatwerk voor Mensen kun je de mogelijkheden hiervoor en hiermee verder verkennen. 

      Een leuk voorbeeld is een proeftuin van SZW. SZW kijkt hierin naar de mogelijkheid om sociale impact te creëren in kleinere onderzoeksopdrachten, om na te gaan óf en hoe social return ook in kleinere opdrachten op een impactvolle én proportionele manier kan worden georganiseerd. In een leveranciersbijeenkomst gingen inkoop- en HR-professionals en leveranciers in gesprek over de manier waarop zij al bezig wáren met sociaal ondernemen, hun visie op social return en de mogelijkheden die zij voor toepassing van social return zien in kleine opdrachten. Ook samenwerkingen werden besproken. Bij de meervoudig onderhandse aanbestedingen door SZW, kwamen de onderzoeksbureaus met concrete voorstellen die sociale meerwaarde  opleveren.

2. 2. Welke handvatten zijn er zoal om met social return aan de slag te gaan?

   1. 2a. Welke instrumenten zijn er die mij helpen om met Maatwerk voor Mensen aan de slag te gaan?Zijn er bijvoorbeeld standaard bestekteksten, of andere hulpmiddelen?

      Met Maatwerk voor Mensen ben je vooral uitgenodigd om goed in gesprek te gaan met je collega’s en samenwerkingspartners. Inkoopprofessionals, HR-professionals, beleidsmakers en (potentiële) leveranciers kunnen mooie duurzame sociale impact realiseren, wanneer zij van elkaar horen wat de mogelijkheden en randvoorwaarden daarvoor zijn. Daarbij nemen ze altijd de doelstellingen en behoeften en kerncompetenties van de eigen organisatie, die van de ander én die van de kandidaten mee.

      Hulpmiddelen tijdens gesprekken

      Voor of in je gesprekken met collega’s of andere (potentiele) samenwerkingspartners kun je gebruik maken van:

      • Deze pagina over wat social return voor de Rijksoverheid is
      • Het Jaarverslag Maatwerk voor Mensen 2018 met inspirerende voorbeelden en uitleg over de werkwijze en eerste resultaten
      • De Factsheet van PIANOo voor als je aan de slag wilt met social return
      • De nog steeds geldende Handleiding Social Return die PIANOo in 2011 ontwikkelde.
      • Het stappenplan uit de Handreiking Partnerships en Inkoopkracht dat ook van toepassing is bij het werken met Maatwerk voor Mensen als vernieuwde social-return-werkwijze van het Rijk

      Je aanbestedingstekst opstellen

      Kijk per aanbesteding naar de mogelijkheden voor social return, en spits daar ook je aanbestedingstekst op toe. Ga zelf aan de slag, betrek collega's in en extern of haal inspiratie uit de bestekteksten die andere inkoopprofessionals voor hun opdrachten aan de markt gebruikten om social return uit te vragen.

      Enkele voorbeelden van bestekteksten, ter inspiratie:

      • De voorbeeldtekst van categorie Hoogwaardige Inhuur
      • Een andere voorbeeldtekst van een aanbestedende dienst van het Rijk
      • Een voorbeeldtekst van een aanbestedende dienst die de Bouwblokkenmethode toepaste

      Bestekteksten en aanzetten daartoe kun je verder bijvoorbeeld uitwisselen op het Digitaal Platform van Maatwerk voor Mensen. Meld je hier aan als je nog geen lid bent.

   2. 2b. Aan welke beoordelingscriteria kan ik denken wanneer ik social return in mijn aanbesteding opneem als gunningscriterium?

      De ontwikkelingen en verschillen op de markt op het gebied van social return zijn een belangrijke factor bij de afweging om social return als gunningscriterium te hanteren. Als opdrachtgever of inkoopprofessional kan je social return uitvragen bij aanbestedingen waarin direct naar diensten wordt gevraagd.

      Een beoordelingscriterium dat aanbestedende diensten van het Rijk eerder hebben toegepast is, is bijvoorbeeld een plan van aanpak na gunning. Voorafgaand aan de gunning kunnen de opdrachtgever en inkoopprofessional bijvoorbeeld vragen om inzicht te geven in de visie van de potentiële leverancier als opdrachtnemer. In de bestekteksten van categorie Hoogwaardige Inhuur wordt daarbij bijvoorbeeld gevraagd naar:

      • de betekenis van social return voor de potentiele leverancier, en welke rol deze voor zichzelf ziet weggelegd;
      • de  mate waarin de visie aansluit bij de uitgangspunten van de Rijksoverheid die ook op deze opdracht van toepassing zijn.
      • de mate waarop een originele aanpak wordt gekozen met de vindingrijkheid om tot een doeltreffende aanpak te komen.

      Ter inspiratie enkele voorbeelden van bestekteksten, met beoordelingscriteria. Vraag elkaar ook naar elkaars teksten en criteria via het Digitaal Platform.

      • De voorbeeldtekst van categorie Hoogwaardige Inhuur
      • Een andere voorbeeldtekst van een aanbestedende dienst van het Rijk
      • Een voorbeeldtekst van een aanbestedende dienst die de Bouwblokkenmethode toepaste

   3. 2c. Hoe kan ik een opdracht gunnen aan een sociale onderneming?

      Op basis van artikel 2.82 uit de Aanbestedingswet kan de aanbestedende dienst een opdracht voorbehouden aan sociale werkplaatsen en aan sociale ondernemers. Dit is een heel goede, maar voor sommigen nog onbekende manier om veel sociale impact te realiseren.

      Minimaal 30% van het personeelsbestand heeft een grotere afstand tot de arbeidsmarkt

      Sociale ondernemers hebben de maatschappelijke en professionele integratie van gehandicapten en kansarmen als hoofddoel en/ of voeren opdrachten uit in het kader van programma’s voor beschermde arbeid. Het percentage van gehandicapte of kansarme werknemers dat in deze sociale werkplaatsen of ondernemingen moet werken is minimaal 30%. Aanbestedende diensten kunnen ervoor kiezen om voor het kwantitatieve deel van de meting en controle gebruik te maken van het

      PSO 30+-keurmerk. Het percentage 30% betreft dan het percentage FTE.

      Raamovereenkomst participanten

      Medewerkers van de Rijksoverheid kunnen sinds 1 juli 2017 gebruik maken van één van de acht contracten met sociale ondernemingen uit de raamovereenkomst Participanten die de categorie Duurzame Inzetbaarheid en Mobiliteit heeft verzorgd. Op deze Rijksportaalpagina lees je hoe je dat doet.

      Ben je niet werkzaam bij de Rijksoverheid, of kun je om een andere reden geen gebruik maken van de raamovereenkomst Participanten? Kijk dan op deze pagina over de voorbehouden opdracht van PIANOo en maak bijvoorbeeld gebruik van het stappenplan socialer aanbesteden.

      Gunning op andere manieren

      Naast de voorbehouden opdracht aan sociale ondernemingen, kun je ook selectie- en beoordelingscriteria gebruiken die je voorkeur in selectie voor de begeleiding en dienstverlening van de onderneming specifiek maken.

   4. 2d. Hoe zet je een proeftuin op?

      Het opzetten van een proeftuin social return kan op verschillende manieren. Vanuit Maatwerk voor Mensen staat daarbij het gesprek tussen HR, inkoop en leverancier centraal. Ook de opdrachtgever die verantwoordelijk is voor de inkoopuitvraag is een belangrijke spil. Hij kan specifiek vragen om social return toe te passen.

      HR-professionals kunnen hun inkoopcollega’s opzoeken wanneer zij bijvoorbeeld willen bijdragen aan het creëren van arbeidsplaatsen of proefplaatsingen voor mensen die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben, en bijvoorbeeld onder de banenafspraak vallen. Leveranciers kunnen in hun gesprekken met de categoriemanager ook initiatieven aandragen in meerjarige bestaande contracten.

      Marktonderzoek en aansluiten bij organisatiedoelen en kerncompetenties

      Nu ligt het initiatief binnen het Rijk vaak bij de categorie- of contractmanager als inkoopprofessional. De inkoopprofessional kan eerst een (markt)onderzoek starten om te ontdekken wat de mogelijkheden van leveranciers zijn om social return te creëren. 

      Voor zowel overheidsorganisatie als leverancier is het belangrijk om aan te sluiten bij de belangrijkste organisatiedoelstellingen van je organisatie of bedrijf waarmee zij beiden maatschappelijke impact wilt creëren. Aansluiten bij kerncompetenties is kansrijk, daarnaast kunnen juist ook nieuwe initiatieven een bron van innovatie en sociaal-maatschappelijk rendement zijn.

      Voordat je je gesprek ingaat: maak gebruik van handreikingen en instrumenten

      Voor of tijdens gesprekken met collega’s of andere (potentiele) samenwerkingspartners kan men gebruik maken van een aantal instrumenten, bijvoorbeeld van:

      • Deze pagina over wat social return voor de Rijksoverheid is
      • Het Jaarverslag Maatwerk voor Mensen 2018 met inspirerende voorbeelden en uitleg over de werkwijze en eerste resultaten
      • De Factsheet van PIANOo voor als je aan de slag wilt met social return
      • De nog steeds geldende Handleiding Social Return die PIANOo in 2011 ontwikkelde.
      • Hulpmiddelen ter inspiratie zoals bestekteksten die andere inkoopprofessionals voor hun opdrachten aan de markt gebruikten om social return uit te vragen, die je onder meer kunt uitwisselen op het Digitaal Platform van Maatwerk voor Mensen.
      • En van het stappenplan van de proeftuinen partnerschappen, die dezelfde stappen heeft als zusterproject Maatwerk voor Mensen. Let wel, stappen zijn op verschillende manieren te zetten.

      Ook is het goed om in gesprek te gaan met het UWV, gemeenten en WSP’s, scholen en uitzend- en re-integratiebureaus, om zo bijvoorbeeld een eerste beeld te krijgen over de achtergrond van de kandidaten met een afstand tot de arbeidsmarkt in de betreffende arbeidsregio en de mogelijke aansluiting.

      Marktonderzoek: sturen op kwalitatieve en kwantitatieve invulling

      In het (markt)onderzoek kunnen inkoopprofessionals in gesprek gaan met meerdere leveranciers en hen bevragen over de manier waarop zij sociale impact denken te kunnen maken.  Een marktconsultatie helpt hen bij het scheppen van een totaalbeeld van de beschikbaarheid van verschillende doelgroepen die je in wilt en kunt zetten. Door in dialoog te gaan onderzoeken de inkopende overheidsorganisatie en leverancier samen de mogelijkheden. Als opdrachtgever kan de inkopende organisatie gerichter uitvragen, of juist meer initiatief laten bij de markt. Door naast op kwantitatieve, ook op kwalitatieve invulling te sturen, is een beter contractmanagement mogelijk en kunnen overheid en inkoop samen het maximale uit de social-return-doelstelling halen. Op pianoo.nl is meer informatie over vormen van marktverkenning en marktconsultatie te vinden.

      Het is sowieso goed te kijken naar de kansen die de opdracht biedt en de manieren waarop de organisatiedoelstellingen van de inkopende organisatie en de potentiele leverancier(s) (ook om maatschappelijke impact te creëren) op elkaar aansluiten. En om te luisteren naar collega’s die al als social-return-kandidaat of via andere bemiddeling aan het werk gegaan zijn. Gesprekken met hun jobcoaches helpen om meer gevoel te krijgen bij de mogelijke bemiddeling en ondersteuning, en bij het optimaal inzetten van de talenten en mogelijkheden van de mensen uit de doelgroep.

      Draagvlak

      De categoriemanager ICT inhuur en coördinerend directeur inkoop van het ministerie van OCW deden dit ook met hun collega’s en leveranciers in hun werk aan de realisatie van verschillende proeftuinen Maatwerk voor Mensen voor de categorie ICT Inhuur. In deze categorie zorgen zij voor meerdere ‘wins’. In het samenwerken aan hun social-return-inspanning, werken ze bijvoorbeeld ook aan het terugdringen van het tekort aan ICT-inkoopprofessionals.  Samen met hun beleids-, management-, inkoop-, HR-collega’s en hun (potentiële) leveranciers leerden ze in hun contact onder andere aan te sluiten bij ieders kerncompetenties en doelstellingen. Zo creëerden de categoriemanager en coördinerend directeur inkoop ook al draagvlak bij verschillende managementlagen en collega’s, wat essentieel is voor het in gang zetten van proeftuinen social return.

   5. 2e. Hoe kunnen we de leringen uit de proeftuinen borgen in de toekomst, ook op verschillende niveaus binnen de overheid, bijvoorbeeld decentraal?

      Communiceren over de leringen blijft belangrijk. Lessen die HR, leverancier, inkoopprofessional en kandidaat getrokken hebben in het werken aan en in proeftuinen worden bijvoorbeeld gedeeld via de website van Maatwerk voor Mensen en voorbeelden van PIANOo, en via denkdoeduurzaam.nl. Daarbij kunnen overheidsprofessionals van verschillende overheden, en betrokken leveranciers goed met elkaar in discussie gaan in netwerkvormen via het digitaal platform van Maatwerk voor Mensen en via andere (leer)netwerken.

   6. 2f. Hoe krijg je werk lonend voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt?

      Het is een serieus en bekend probleem dat niet alle mensen vanuit een uitkeringssituatie in een situatie komen waarbij werken ook (direct) lonend voor hen is. Met name het ministerie van SZW zet zich in om dit probleem in breder verband te onderzoeken en aan te pakken.

      In samenwerkingen aan proeftuinen kunnen inkoop- en HR-professionals en potentiële leveranciers afspraken maken over het dienstverband van de kandidaat. Het Werkgevers Servicepunt (WSP) van UWV of gemeenten zijn gespecialiseerd in het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Is er een voortraject nodig, dan worden er mogelijk re-integratiebureaus ingeschakeld. De accountmanagers van de WSP’s kunnen daarbij ook informatie geven over voorzieningen zoals financiële regelingen, en belastingvoordelen. De jobcoach is verantwoordelijk voor de begeleiding van medewerkers (Wajongers of Participanten) in hun werkzaamheden en de communicatie met collega’s en/of management.

      Functiecreatie kan bij de WSP’s worden aangevraagd om de taakpakketten samen te stellen die aansluiten op de vaardigheden van mensen die onder de doelgroep van de Baanafspraken vallen. Hiervoor zijn o.a. jobcarving  of inclusieve arbeidsanalyse in te zetten.

3. 3. Ik ben HR-professional, leverancier, of opdrachtgever en wil óók invulling geven aan de banenafspraak

   1. 3a. Hoe kan Maatwerk voor Mensen bijdragen aan de banenafspraak?Op welke manier kan SROI meetellen voor het quotum?

      Ben je HR-professional bij het Rijk? Je collega's van inkoop kunnen je helpen bij de realisatie van de banenafspraak. In hun contracten met leveranciers maken zij onder andere afspraken over de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waaronder mensen uit het doelgroepenregister. Dit gebeurt met name via social return. Neem contact op met je inkoopcollega en kijk welke contracten zich lenen voor inzet van mensen uit de doelgroep. Er kan meer dan je denkt. 

   2. 3b. Worden met de proeftuinen social return wel voldoende banen gerealiseerd en mensen met een arbeidsbeperking aan werk geholpen?

      Maatwerk voor Mensen is een verruimde social-return-werkwijze, waarmee aanbestedende diensten van het Rijk en hun leveranciers mensen met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt aan werk(ervaring) helpen. Een proeftuin Maatwerk voor Mensen kan voor hen een goede manier zijn om zich voor mensen uit de doelgroepen van de banenafspraak in te zetten. In de proeftuinen werd én wordt hiermee geëxperimenteerd, door bijvoorbeeld werk(ervarings)plekken te creëren voor mensen uit deze banenafspraak.

      Andere sporen

      Maatwerk voor Mensen is één van de vier manieren waarmee de Rijksoverheid als werkgever banen realiseert voor mensen met een arbeidsbeperking middels een viersporenaanpak. Andere manieren waarop het Rijk aan banen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werkt, zijn:

      • de realisatie van banen op individuele werkplekken;
      • de realisatie van groepsgewijze banen in klasjes en traineeships voor specifieke functies en/ of werkpaketten;
      • samenwerkingsverbanden met andere werkgevers.

      In de factsheet Realisatie banen arbeidsbeperkten ‘Meerjarige aanpak van het Rijk’  lees je meer over deze manieren waarop de Rijksoverheid zich nog meer voor banen voor deze doelgroepen inzet.

   3. 3c. Hoe bepaal je als organisaties bij wie de kandidaat 'telt'?

      Voor Maatwerk voor Mensen staat het creëren van (kansen op) duurzaam werk voor mensen met een arbeidsbeperking centraal. In 2018 kwam het onderscheid tussen markt en overheid voor de banenafspraak te vervallen. Dat ontslaat de overheid echter niet om extra banen te creëren, door bijvoorbeeld social return. Vanuit de Maatwerk-voor-Mensen-gedachte, maakt het niet uit bij wie de kandidaat uiteindelijk geplaatst en dus ‘geteld’ wordt. Of dit bij de leverancier is of de organisatie waarvoor wordt aanbesteed. Het gesprek is hierin heel belangrijk. Vooraf kunnen leverancier en opdrachtgever goed nadenken over de vorm van arbeids- of ontwikkelingsplaats in de proeftuinperiode en wie de kandidaat mogelijk uiteindelijk in dienst kan nemen. De ontwikkeling van de kandidaat en de mogelijkheden en behoeften van de organisaties staan daarbij centraal. De kandidaat zelf (of zijn of haar contactpersoon) moet daarom natuurlijk heel goed bij het gesprek betrokken worden.

   4. 3d. Hoe worden de manager en andere collega’s geholpen bij het inwerken van een social-return-kandidaat?

      Medewerkers en leidinggevenden van de Rijksoverheid kunnen terecht bij Team Inclusief voor alle vragen betreffende de participatiewet/ banenafspraak; zowel juridische vragen als praktische vragen omtrent instroom en behoud van medewerkers uit de doelgroep van de participatiewet. Voor coaching kunnen medewerkers met een arbeidsbeperking, net als niet-arbeidsbeperkten – terecht bij Intercoach. Verder is in samenwerking met Team Inclusief de Toolbox Inclusief ontwikkeld. Deze  toolbox biedt stapsgewijs ‘alle’ informatie die nodig is om te groeien naar een echt inclusieve arbeidsorganisatie.

      Het Werkgevers Servicepunt (WSP) van UWV of gemeenten zijn gespecialiseerd in het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Is er een voortraject nodig, dan worden er mogelijk re-integratiebureaus ingeschakeld. De accountmanagers van de WSP’s kunnen tevens informatie geven over voorzieningen zoals financiële regelingen en belastingvoordelen. De jobcoach is verantwoordelijk voor de begeleiding van medewerkers (Wajongers of Participanten) in hun werkzaamheden en de communicatie met collega’s en/of management.

      Functiecreatie kan bij de WSP’s worden aangevraagd om de taakpakketten samen te stellen die aansluiten op de vaardigheden van mensen die onder de doelgroep van de Baanafspraken vallen. Hiervoor zijn o.a jobcarving of Inclusieve arbeidsanalyse in te zetten.

      Lees ook:

      • de ‘Kamerbrief over maatregelen Breed Offensief Perspectief op Werk’ van 15-11-2019 over de verbeteringen in werkgeversdienstverlening die ervoor zorgen dat werkgevers en werknemers elkaar makkelijker vinden op de arbeidsmarkt;
      • en de Kamerbrief over pilot Generieke Werkgeversvoorziening van 12-12-2019

        En volg ook de andere ontwikkelingen uit het Breed Offensief.

4. 4. Overige social-return-regelgeving

   1. 4a. Hoe kun je de berekeningsgrondslag en omvang van de social-return-opdracht vaststellen?

      Ga in gesprek met de markt vóór de aanbesteding

      Met Maatwerk voor Mensen wil het Rijk haar aanbestedende diensten en hun leveranciers de ruimte bieden om zoveel mogelijk impact te bereiken met social return. In dat kader is het van belang dat de inkoopprofessional en leverancier in een vroeg stadium open met elkaar in gesprek gaan over de invulling van social return. Het uitgangspunt van de berekening en de omvang van social return kunnen ook onderdeel zijn van dit gesprek. Dat gesprek kan voorafgaand aan de aanbesteding plaatsvinden in een marktconsultatie of bijvoorbeeld meer opdrachtoverstijgend op een marktontmoetingsdag.

      Het aandeel social return bepalen

      Voor het bepalen van het percentage social return dat de aanbestedende dienst de leverancier kan vragen, moet rekening gehouden worden met de specifieke kenmerken van de opdracht en de mogelijkheden binnen de betreffende branche. De markt heeft vaak veel kennis van wat aan social return mogelijk is. Met name het UWV met de WSP’s en HR-bureaus weten wat de mogelijkheden en kansen kunnen zijn.  De gevraagde inspanning moet realistisch en proportioneel zijn bij de uitvoering van deze specifieke opdracht. Hoe kansrijker de opdrachtsoort, hoe groter het aandeel social return vaak kan zijn en hoe meer impact er samen te bereiken valt.

      Hoe bepaal je een realistisch social-return-percentage?

      Berekengrondslag: Percentage van de loonsom

      De social-return-eis ten behoeve van de inschakeling van mensen met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt heeft betrekking op de arbeidscomponent (of de loonsom) van de aanbestede opdracht. De eis heeft dus geen betrekking op andere componenten van de opdracht, zoals een materiaalcomponent, dat zou immers niet proportioneel zijn. Wanneer de aanbestedende dienst om een social-return-percentage van de loonsom vraagt, betekent dit concreet dat dát percentage van de loonsom (welke weer een onderdeel is van de totale opdrachtsom) moet worden ingevuld met social return. In de aanbesteding gaat het om de totale personeelskosten.

      Andere berekengrondslagen: percentage van de aanneem- of opdrachtsom of van het aantal ingezette uren

      Behalve een bepaald percentage van de loonsom, kan de opdrachtgever ook andere varianten hanteren als berekengrondslag voor de mate van social return. Zo kan hij kiezen voor een bepaald percentage van de aanneemsom of van het totaal aantal ingezette uren.

      Andere varianten

      Behalve een bepaald percentage van de loonsom, kun je ook andere varianten hanteren als berekeningsgrondslag voor de mate van social return. Zo kunnen inkoopprofessionals kiezen voor een bepaald percentage van de aanneemsom of voor het totaal ingezette uren.

      Vanwege het proportionaliteitsbeginsel, hanteert het Rijk in haar klassieke – en nog steeds geldende – social-return-beleid (social return 1.0) een percentage van een minimale loonsom van €250.000,-. Daarbij is het een richtlijn om bij kapitaalintensieve opdrachten ook weer een percentage te hanteren van de loonsom van de overeenkomst. Bij opdrachten waar een hoge arbeidscomponent aanwezig is, wordt een percentage van de opdrachtsom vastgesteld. Onthoud vooral dat het gaat om extra arbeidsplaatsen bovenop de bestaande formatie van de opdrachtnemer.

      Meer informatie over het bepalen van de social-return-berekengrondslag vanuit de klassieke social-return-variant, is te vinden in deze brochure van PIANOo.

   2. 4b. Heeft de leverancier bij Maatwerk voor Mensen als verruimde werkwijze social return bij het Rijk ook een verplichting om het aandeel social return financieel inzichtelijk te maken?

      Ja, leverancier en opdrachtgever gaan na contractbepaling samen in gesprek over de manier waarop social return wordt ingevuld binnen enkele door de opdrachtgever eerder bepaalde randvoorwaarden (waarbij opdrachtgever bijvoorbeeld één of meer doelgroepen kan aanwijzen).

      Dit gesprek kan plaatsvinden aan de hand van  plan van aanpak dat de opdrachtnemer heeft opgesteld. De opdrachtnemende leverancier maakt hierin inzichtelijk op welke manier hij social return zal kunnen invullen. Hij/ zij doet dit helder en realistisch en binnen de door de opdrachtgever eerder bepaalde randvoorwaarden. De leverancier doet een voorstel voor het opstellen van kritische prestatie indicatoren (KPI’s). Hierin kan de leverancier bijvoorbeeld aangeven met welke kandidaten of doelgroepen hij wil werken, hoe hij/ zij deze benadert en hen uiteindelijk begeleidt, wat hun werkzaamheden zullen zijn en op welke manier zij zich kunnen ontwikkelen en hij/ zij maakt zijn plan financieel inzichtelijk.

5. 5. Ik ben of ken misschien iemand die als kandidaat aan de slag wil, op welke manier komen kandidaten in aanmerking voor plaatsing bij een proeftuin?

   1. Ik heb zelf een afstand tot de arbeidsmarkt, of ken iemand die dit heeft.Hoe kom je voor een werk(ervarings)plaats van één van de proeftuinen Maatwerk voor Mensen in aanmerking?

      Wanneer je door omstandigheden een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebt, heb je vaak contact met het UWV en sta je waarschijnlijk in het doelgroepregister geregistreerd. Als kandidaat of contactpersoon kun je dit nagaan aan de hand van jouw of zijn/ haar Burgerservicenummer.

      In gesprek met je contactpersoon

      Je kunt aangeven bij je contactpersoon van het UWV of van het HR-bureau dat jou naar werk begeleidt, dat je geïnteresseerd bent in een plek bij een proeftuin Maatwerk voor Mensen. Samen zullen jullie in gesprek gaan over wat je hierin zoal aantrekt.

      De leveranciers en overheden die in de proeftuinen samenwerken, werken vaak samen met HR-bureaus en/ of met (regionale) werkgeversservicepunten. WSP-medewerkers en medewerkers van HR-organisaties verzorgen voor proeftuinen vaak de bemiddeling van de kandidaten.

      Meet & Greets

      Sta je niet geregistreerd in het doelgroepregister, en kom je daarvoor niet in aanmerking? Of is dit het geval voor jouw bekende, maar is er voor je gevoel wel extra bemiddeling nodig? Ook via Onbeperkt aan de Slag kun je je als werkzoekende opgeven, en naar één van hun Meet & Greets gaan.

6. 6. Ik ben leverancier en wil graag samenwerken aan social return, op welke manier lever ik mijn: suggesties voor proeftuinen aan?

   1. 6a. Op welke manier kunnen ondernemingen suggesties voor het opzetten van proeftuinen aandragen?

      In gesprek met je opdrachtgever

      Wanneer je al leverancier voor het Rijk bént, kun je zelf over je suggesties voor sociaal ondernemen en social return in lopende opdrachten in gesprek met je opdrachtgever. Samen verken je de mogelijkheden om social return te realiseren, door bijvoorbeeld een proeftuin Maatwerk voor Mensen te starten.

      Houd aanbestedingen/ marktconsultaties in de gaten

      Nieuwe opdrachten bij het Rijk worden via aanbestedingen uitgevraagd. Als ondernemer kun je dan ook niet ‘direct’ zaken doen wanneer je een idee voor een proeftuin hebt. Hiervoor is het goed de aanbestedingen via de Rijksaanbestedingskalender en Tenderned in de gaten te houden. Hier worden ook marktconsultaties bekend gemaakt, waar je je voor kunt inschrijven. Wanneer je een mooie suggestie voor een duurzame proeftuin Maatwerk voor Mensen hebt, geef je dit natuurlijk aan bij je inschrijving.

      Online netwerk
       

      Op het digitaal platform van Maatwerk voor Mensen kun je in gesprek gaan met andere professionals die werken aan social return en sociaal ondernemen. In dit netwerk wisselen verschillende leveranciers en ondernemers kennis en ervaringen uit over het werken in proeftuinen Maatwerk voor Mensen en/of over ander vormen van sociaal ondernemen. Ook kijken zij naar mogelijkheden om samen te werken. Sluit je er vooral bij aan.

   2. 6b. Waarom wordt social return niet gebundeld over meerdere contracten van leveranciers?

      Social return kán zeker worden gebundeld over meerdere contracten. Het wordt ook gedaan, maar nog niet in heel grote mate. Inkoopprofessionals verkennen de mogelijkheden hier verder voor. Als je als leverancier meerdere contracten bij het Rijk hebt die nog meerdere jaren duren kun je dit ook zelf in een gesprek met de aanbestededende dienst voorleggen.
      Ook kunnen verschillende leveranciers (bijvoorbeeld naar aanleiding van een marktontmoetingsdag die de aanbestedende dienst heeft georganiseerd) de samenwerking aangaan, wanneer dit meer waarde kan hebben voor jullie als leveranciers, de verschillende organsisaties én voor de kandidaten heeft. Met Maatwerk voor Mensen worden de mogelijkheden hiervoor verder verkend.

      Een leuk voorbeeld is een proeftuin van SZW. SZW kijkt hierin naar de mogelijkheid om sociale impact te creëren in kleinere onderzoeksopdrachten, om na te gaan óf en hoe social return ook in kleinere opdrachten op een impactvolle én proportionele manier kan worden georganiseerd. In een leveranciersbijeenkomst gingen inkoop- en HR-professionals en leveranciers in gesprek over de manier waarop zij al bezig wáren met sociaal ondernemen, hun visie op social return en de mogelijkheden die zij voor toepassing van social return zien in kleine opdrachten. Ook samenwerkingen werden besproken. Bij de meervoudig onderhandse aanbestedingen door SZW, kwamen de onderzoeksbureaus met concrete voorstellen die sociale meerwaarde opleveren.

7. 7. Ik heb een andere vraag

   1. Waar kan ik met mijn vraag terecht?

      Heb je een andere vraag over Maatwerk voor Mensen dan de vragen die in deze FAQ worden beantwoord? Mail deze dan naar categorie.inhuurprofessionals@rijksoverheid.nl