De Rijksoverheid en haar leveranciers hebben een gezamenlijke Social Return On Investment (SROI) verplichting. Het Rijk zet haar inkoopkracht in om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen en om meer werkgelegenheid voor hen te creëren. Om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt van een duurzame en passende arbeidsplek, bij het Rijk of elders, te voorzien is de werkwijze Maatwerk voor Mensen in het leven geroepen. Een aanpak waarin social return en onder andere de banenafspraak samenkomen. Met Maatwerk voor Mensen, worden leveranciers, inkopers en beleidsmakers uitgenodigd om maatwerk te creëren, minder te denken in verplichtingen en meer in mogelijkheden, want er kan zoveel meer!
Proeftuinen
Hoe vinden we de andere wegen, die naar Rome leiden? Hoe denken we out of the box en creëren we maatwerk voor mensen? Daarvoor is ruimte nodig, én goede voorbeelden. In 2017 is de categorie "Inhuur Professionals" gestart met de realisatie van de proeftuinen. Met als doel mensen aan het werk te krijgen, en (vooruitlopend op beleid) kennis en ervaring op te doen. Deze proeftuinen laten zien dat inkopen met sociale impact (maatschappelijke meerwaarde) daadwerkelijk mogelijk is. Ze zijn het voorbeeld dat een andere vorm van combineren van ideeën en belangen en het verbinden van partijen mooie resultaten oplevert.
In de proeftuinen wordt ook verkend of, en hoe, social return en de banenafspraak/ quotumregeling op elkaar aansluiten. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan door kandidaten met een afstand tot de arbeidsmarkt via social return in te huren voor een tijdelijk project, met het uiteindelijke doel om een blijvende werkplek voor hen te vinden bij het Rijk of bij de leverancier. Door de proeftuinen zijn verschillende kandidaten met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk gezet. Het gaat hierbij niet alleen om mensen met een arbeidsbeperking, maar bijvoorbeeld ook om vluchtelingen, asielzoekers, ex-gedetineerden en topsporters.
Proeftuin Conclusion
Met dit concept voel ik mij ondersteund in plaats van alleen gestraft. Ik zie hier zeker de toegevoegde waarde van in!
Vanaf 2018 zijn enkele honderden mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, verdeeld over tientallen proeftuinen, aan het werk geholpen. Alle partijen zijn het erover eens dat met maatwerk, samenwerking en het benutten van bestaande initiatieven van leveranciers, maximale maatschappelijk impact gecreëerd kan worden. Met Maatwerk voor Mensen hebben we de ruime aanpak om dit breder binnen het Rijk mogelijk te maken.
In de loop der tijd zagen veel leveranciers de SROI-verplichting minder als een opgave van de Rijksoverheid, maar meer als een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een resultaat is dat proeftuinen in de bedrijfsvoering van organisaties opgenomen worden als duurzame trajecten. Lees meer over deze verandering in de samenvatting van de marktoriëntatie.
Vanaf 2024 krijgt de intrinsieke motivatie van leveranciers daarom meer aandacht, zoals bijvoorbeeld de manier waarop leveranciers SR(OI) duurzaam in hun bedrijfsvoering opnemen.
De eerste proeftuinen worden afgerond en de Maatwerk voor Mensen werkwijze wordt bij onderdelen van de Rijksoverheid een vast onderdeel van de SROI-verplichting in aanbestedingen, zoals bij de Groeituinen van Rijkswaterstaat.
Om categoriemanagers, rijksinkopers, HR-managers, projectleiders van de banenafspraak en andere rijksprofessionals te ondersteunen bij het uitvoeren van social return, wordt door het ministerie van BZK een tijdelijk, multidisciplinair adviesteam opgericht. In dit team zitten o.a. categoriemanagers en inkoopspecialisten met ervaring in het opzetten van proeftuinen. Het adviesteam geeft ondersteuning in de vorm van onder meer bijeenkomsten, presentaties, instrumentatie en een digitaal platform. Alle betrokken disciplines zijn daarin vertegenwoordigd: HRM, Inkoop, categoriemanagement en communicatie.
De kick-off van twaalf proeftuinen met veertig kandidaten, dertien leveranciers en de ministeries van BZK, EZK, LNV, OCW, VWS en JenV vindt plaats.
Het succes van de proeftuinen wordt twee dagen later bezegeld. De ICIA (Interdepartementale Commissie Inkopen en Aanbesteden) stemt in met het doorontwikkelen van de proeftuinen. Een doorontwikkeling waarin de rijksoverheidsdiensten Inkoop, HRM en Beleid samen met de leveranciers bepalen hoe ze social return met de meeste impact kunnen invullen.
Accountantsbureau KPMG en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) slaan de handen ineen met een project dat jeugdjustitiabelen een nieuwe kans geeft. Lees meer over de proeftuin van KPMG en DJI.
"KPMG was als ‘eerste schaap’ over de dam. Daarna stond de telefoon roodgloeiend." - Fons Buurman.
Foto: Ondertekeningsmoment proeftuin KPMG en DJI | Fotograaf: Jurgen Huiskes
Met de oprichting van de werkwijze ‘Maatwerk voor Mensen’ (SROI 2.0) is er meer ruimte binnen de social-return verplichting, waardoor er meer maatschappelijke impact wordt gecreëerd. Social return wordt nu ook op andere plekken en onder andere omstandigheden ingevuld. Onder de vlag van Maatwerk voor Mensen worden, in samenwerking met de verschillende leveranciers, SROI proeftuinen opgezet. Ook BZK wordt intensief betrokken bij de gesprekken met de leveranciers en er wordt verder onderzocht of er een link gelegd kon worden tussen “SROI” en “de Banenafspraak”.
De proeftuinen zijn een eerste stap richting een duurzame inbedding van de Maatwerk voor Mensen werkwijze binnen de organisaties.
Na een plenaire sessie met alle leveranciers uit de Raamovereenkomsten en uit de daaropvolgende gesprekken met leveranciers blijkt inderdaad dat leveranciers behoefte hebben aan “meer ruimte”. Die ruimte blijkt er juridisch gezien ook te zijn.
Esther: "Vervolgens konden we proeftuinen gaan opzetten om te experimenteren met die nieuwe ruimte.".
Esther Rijken en Fons Buurman (categoriemanagement I&W) constateren dat social return on investment 1.0, zoals het in 2011 startte, weinig impact maakt. Van social return komt bij “hoogwaardige inhuur”, en dus bij het gros van de grote opdrachten, weinig terecht.
Esther Rijken en Fons Buurman, ondersteund door HR- collega’s van BZK, gaan op zoek naar oplossingsrichtingen. Fons: ‘We dachten: als we leveranciers de mogelijkheid bieden om de invulling van SROI anders te interpreteren en die SROI-verplichting nu eens niet opleggen, maar eerst met leveranciers in gesprek gaan om te kijken hoe zij dit zien.’
Sinds 1 juli 2011 zet het Rijk haar inkoopkracht in voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, door hen perspectief te bieden op werk en inkomen en ze te laten participeren in de samenleving. Social Return On Investment (SROI) 1.0 gaat van start.
Voor wie dit niet op eigen kracht kan, heeft de overheid de taak ondersteuning te geven om tot de arbeidsmarkt toe te treden. Dit betekent dat het Rijk in alle aanbestedingen van werken en diensten boven de 250.000 euro, social return als contractvoorwaarde meeneemt.
SROI 1.0 houdt in dat de leverancier verplicht is om 5% van de omzetwaarde te besteden aan SROI. Deze SROI-initiateven dienen direct verbonden te zijn aan de opdracht.
