Doelen stellen én realiseren: Linda Planjer bouwt verder aan Maatwerk voor Mensen
Social return is van ons allemaal: dat is het uitgangspunt van de werkwijze Maatwerk voor Mensen. Zo vraag je je leveranciers iets te doen met social return, maar meer impact maken begint ook bij jezelf als opdrachtgever. De Rijksoverheid maakt stappen en neemt social return aan de voorkant steeds meer mee in aanbestedingen, vertelt Linda Planjer. De projectleider van Maatwerk voor Mensen werkt hard om dat stapje extra te zetten om ook ná het afsluiten van een contract sociale impact te realiseren. We spraken haar over de ontwikkelingen van nu, over corona, en over haar ambities met Maatwerk voor Mensen.
Social return is nooit alleen de verantwoordelijkheid van de leverancier, en ook zeker niet van de inkoper. Die denkfout ziet Linda vaker. “De inkoper adviseert en helpt de opdrachtgever om social return belangrijk te maken in aanbestedingen. De leverancier voert dat uit, maar uiteindelijk is de opdrachtgever verantwoordelijk voor de uitvraag en het sturen op resultaat.” De werkwijze Maatwerk voor Mensen ondersteunt opdrachtgevers en leveranciers om social return te realiseren. Daarbij wordt ook het natraject steeds interessanter: hoe houd je de vinger aan de pols? Hoe ga je samen na of jullie doelen rond social return gehaald worden?
Een lerend netwerk en nieuwe ambities
Inzetten op social return is één, maar resultaten monitoren minstens zo belangrijk. Linda: “Gemeenten zijn hier bijvoorbeeld al veel verder mee. Veelal koppelen zij het contractmanagement op het onderdeel social return los en werken zij met een soort accountmanagers. Die gaan op bezoek bij bedrijven, kijken mee in de keuken en houden goed contact tijdens de uitvoering van het contract op specifiek de uitvoering van de social return. Daar kunnen we van leren: hoe werkt dat, welke sociale impact wordt hiermee behaald, wie is waar verantwoordelijk voor in het hele proces (de keten)? Vanaf de opdrachtgever die een product of dienst nodig heeft tot en met de realisatie van social return en mogelijke verduurzaming van die arbeidsplaats.”
Andere mindset, meer kansen
Wel ziet Linda de mindset veranderen. Bijna iedereen met wie zij spreekt denkt dat er nog veel meer kan voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, en dat de uitvoering van social return achter blijft. Van inkoopprofessional tot, HRM’er, tot contractmanager, tot opdrachtgever tot medewerker van een CDI-office (adviseert binnen een ministerie over de aanbestedingswetten en Rijksinkoopbeleid). Maar hoe? “Dat geeft mij dan weer energie: onderzoeken wat er meer kan en wat daarvoor nodig is. Het project is naar mijn idee nog echt niet af. Normaal wordt social return toegepast bij opdrachten met een loonsom boven de 250.000 euro. Maar waarom vragen we het niet uit bij kleinere opdrachten, of proberen we kleinere opdrachten bij een leverancier te combineren om meer kansen te creeren voor social return?”
“Met het Kabinetsbeleid over de inkoopstrategie van het Rijk kunnen we gelukkig blijvend aan de slag met dit vraagstuk,” vindt Linda. De strategie beschrijft dat duurzaam, sociaal en innovatief inkopen voortaan de standaard is bij het Rijk. Tot 2024 worden 1500 banen via de Rijksinkoop gerealiseerd. “Social return kan daar natuurlijk een mooie bijdrage aan leveren, zeker als we mensen duurzaam aan het werk helpen.”
Niet alleen facilitaire diensten
Iets wat ook meer aandacht verdient volge ns Linda, is de inzet van social return bij andere categorieen van inkoop dan de facilitaire. “Wat je vaak ziet, is dat social return zich richt op diensten zoals schoonmaak, catering… Dat kan ook anders. Bij SZW startte men bijvoorbeeld een proeftuin voor social return binnen onderzoeksopdrachten. Er kan veel meer, als je verder zoekt.” Een andere tip: verken ook eens samen met de medewerker zelf wat hij of zij kan, en waar diegene naartoe kan en wil groeien.
"Ik maak me grote zorgen over de toekomst van de doelgroep. Toch zijn er gelukkig nog geen geluiden dat bedrijven stoppen met hun inzet voor social return. En crisis kan ook versnellen."
De coronacrisis maakt social return éxtra belangrijk
Juist nu is het belangrijk om samen te werken met leveranciers. We hebben er allemaal baat bij om bedrijven te helpen de crisis goed door te komen. “Bedrijven hebben het ook lastig. Gemeenten hebben daarom coulanceregelingen. Je wilt niet dat mensen werkloos worden omdat bedrijven inkrimpen of stoppen.” Meer ontslagen betekent namelijk ook meer concurrentie op de arbeidsmarkt. En dat is niet gunstig voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. “Ik maak me grote zorgen over de toekomst van de doelgroep,” zegt Linda dan ook. “Die wordt niet kleiner, ook al zijn er veel initiatieven. Toch zijn er gelukkig nog geen geluiden dat bedrijven stoppen met hun inzet voor social return. En een crisis kan ook zaken versnellen.”
Toen iedereen thuis werkte, konden sommige onderhouds- en schoonmaakopdrachten in kantoorpanden beter worden uitgevoerd. Of soms werden werkzaamheden vervroegd. De crisis liet soms de kwetsbaarheden van de arbeidsmarkt zien, maar tegelijk ook de mogelijkheden van onderlinge en inclusieve samenwerking, zelfs op afstand. De medewerkers van HVR Group en SWINK die bijvoorbeeld onze redactiewerkzaamheden samen verzorgen, weten juist elkaars krachten ontzettend goed te benutten.
Sanitaire supplies, een sociaal duurzame klus
Een ander mooi voorbeeld is de aanbesteding rond sanitaire supplies die de categorie schoonmaak bij het Rijk dit jaar gunde. De leveranciers gaan voor een groei naar 10% voor social return in plaats van de gangbare 5%. Er worden o.a. proeftuinen social return gestart rond de levering van hardware en andere producten. Linda: “We kregen voor deze aanbesteding vragen en suggesties uit de markt, die wij hebben geprobeerd te vertalen naar de aanbesteding en uitvraag. Door er iets meer tijd voor te nemen bleek het niet minder makkelijk, maar wél mogelijk om met dit contract grotere sociale impact te maken.”
Linda heeft met Maatwerk voor Mensen de opdracht om een breed gedragen werkwijze social return door te ontwikkelen die in de praktijk goed toepasbaar is. “We proberen onder andere in kaart te brengen hoe social return kan helpen om meer baankansen te creëren. Waarom blijft de uitvoering achter? Welke oorzaak heeft dat? Vast niet met opzet, want mensen hebben goede intenties.” Misschien ligt de focus nu te veel op het voortraject en is het tijd om meer in te zoomen op de contractfase. Kortom: wat is er voor nodig om social return maximaal toe te passen en optimaal te laten werken?
Dat kan alleen door samen te experimenteren. “Mensenwerk is soms ook heel moeilijk, maar we kunnen veel meer het gesprek met elkaar aangaan en samenwerken - ook als overheid en bedrijfsleven. De werkwijze van Maatwerk voor Mensen kan daarbij helpen. Klein oefenen, van elkaar leren en kijken hoe we samen en in partnerschap met leveranciers grotere stappen kunnen zetten.” In het verlengde daarvan wijst Linda nog op de nieuwe handreiking Partnerschap en inkoopkracht, die in oktober volgt en praktische handvatten biedt. “Kijk niet waar een belemmering zit, maar vraag je af: wat kan er wel?” geeft Linda mee. “We zijn met zijn allen verantwoordelijk voor een inclusieve samenleving - óók op het gebied van werk.”